Spis treści:
Hartowanie organizmu stosuje się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, aby poprawić funkcjonowania układu odpornościowego i serca. W jaki sposób hartować organizm, aby przynosiło to największe korzyści zdrowotne? Oto kilka wskazówek i porad, które pomogą Ci hartować organizm w sposób bezpieczny i efektywny.
Dlaczego warto hartować organizm?
Zacznijmy od odpowiedzi na pytanie, co to jest hartowanie organizmu. To proces stopniowego przyzwyczajania organizmu do zmiennych warunków, takich jak niska temperatura, wiatr czy wilgoć. Dzięki niemu organizm staje się bardziej odporny na czynniki zewnętrzne, co może zmniejszyć ryzyko zachorowań, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym.
Do korzyści płynących z hartowania organizmu należą:
Wzmocnienie odporności
Hartowanie organizmu wzmacnia odporność, dzięki czemu nasze ciało lepiej radzi sobie z wirusami i bakteriami. Organizm staje się mniej podatny na przeziębienia i infekcje.
Poprawa krążenia
Regularna ekspozycja na zimno i ciepło, np. poprzez naprzemienne prysznice, saunę czy morsowanie, stymuluje naczynia krwionośne do pracy, co poprawia krążenie i dotlenienie tkanek.
Lepsza termoregulacja ciała
Hartowanie pomaga organizmowi lepiej regulować temperaturę ciała, co oznacza, że łatwiej przystosowuje się on do nagłych zmian temperatury otoczenia.
Poprawa samopoczucia i redukcja stresu
Hartowanie organizmu, szczególnie w formie aktywności na świeżym powietrzu, takiej jak spacery czy kąpiele w zimnej wodzie, może korzystnie wpływać na nastrój i obniżać poziom stresu. To z kolei ma bardzo pozytywny wpływ na zdrowie.
Hartowanie organizmu dziecka
Hartowanie organizmu dziecka wymaga szczególnej ostrożności i powinno być prowadzone stopniowo, z uwzględnieniem wieku i stanu zdrowia malucha. Już od najmłodszych lat można wprowadzać zdrowe nawyki, które pomogą wzmocnić odporność i nauczyć ciało adaptowania się do zmieniających się warunków.
Hartowanie niemowlaków
Hartowanie niemowlaków można rozpocząć od werandowania, czyli spędzania czasu na świeżym powietrzu, nawet zimą. Zaczynamy od kilku minut dziennie, stopniowo wydłużając ten czas. Ważne jest, aby odpowiednio ubrać dziecko, stosując zasadę „ubioru na cebulkę”.
Dobrym sposobem na hartowanie najmłodszych jest także krótkie wystawianie ich na działanie chłodniejszego powietrza, np. podczas zmiany pieluszki w pokoju, gdzie temperatura jest nieco niższa.
Hartowanie przedszkolaków
W przypadku starszych dzieci, oprócz werandowania, warto wprowadzać aktywność na świeżym powietrzu, niezależnie od pogody. Spacery czy bieganie po parku w deszczu (w odpowiednim ubraniu) uczą dziecko, że chłód i wiatr nie muszą być powodem do unikania ruchu na zewnątrz.
Hartowanie starszych dzieci
Starsze dzieci mogą próbować zimnych kąpieli, w formie krótkiego kontaktu z chłodniejszą wodą, np. w basenie lub naturalnym akwenie latem. Inną formą może być chodzenie boso po rosie w ciepłe dni, co nie tylko pobudza odporność, ale także wzmacnia mięśnie stóp.
Bardzo dobrym sposobem są też delikatne naprzemienne prysznice – najpierw ciepła, potem chłodniejsza woda. Pomagają one wzmocnić naczynia krwionośne i przygotować ciało na niższe temperatury.
Jak hartować organizm u dorosłych?
Dorośli mają większe możliwości korzystania z różnych metod hartowania, a inspiracji można szukać w tradycjach krajów skandynawskich, gdzie hartowanie organizmu jest częścią codziennego życia. Hartowanie dorosłych może trwać przez cały rok, a metody można dostosować do własnych preferencji i stanu zdrowia.
Sauna
Saunowanie jest jedną z najpopularniejszych metod hartowania w krajach takich jak Finlandia. Sauna na przemian z zimnym prysznicem lub zanurzeniem w zimnej wodzie poprawia krążenie, wzmacnia odporność i działa relaksująco. Regularne wizyty w saunie mogą pomóc w adaptacji do chłodnych warunków zimowych. Wpływają także bardzo korzystnie na odporność[1].
Morsowanie
Morsowanie, czyli kąpiele w lodowatej wodzie, to coraz popularniejsza forma hartowania w wielu krajach, także w Polsce. Osoby, które dopiero zaczynają, powinny zacząć od krótkiego zanurzenia w zimnej wodzie i stopniowo wydłużać czas przebywania w niej. Morsowanie pobudza krążenie, wzmacnia układ immunologiczny i dodaje energii. Odporność na stres oksydacyjny jest wyższa u osób, które pływają w zimnej wodzie[2]. Ważne jest, aby robić je pod nadzorem, zwłaszcza na początku, oraz przygotować organizm poprzez wcześniejsze korzystanie z zimnych pryszniców.
Krioterapia
Krioterapia, czyli terapia zimnem w komorach o bardzo niskiej temperaturze, to forma hartowania stosowana głównie w celach rehabilitacyjnych i leczniczych. Ma działanie przeciwzapalne i regenerujące, a także wzmacnia odporność. Dodatkowo wpływa korzystnie na układ krwionośny[3]. Jest popularna w krajach skandynawskich, gdzie zimno jest naturalną częścią klimatu.
Codzienne sposoby hartowania organizmu
Dorośli mogą także korzystać z prostszych metod, takich jak zimne czy naprzemienne prysznice, które są doskonałym sposobem na rozpoczęcie dnia. W lecie warto wyjść na spacer boso po trawie lub rosie, co jest delikatną formą hartowania.
Niezależnie od wieku, kluczowe jest regularne przebywanie na świeżym powietrzu i dostosowywanie aktywności do pogody. Aktywność fizyczna na świeżym powietrzu – bieganie, jazda na rowerze, spacery – to proste, ale skuteczne metody wzmacniania organizmu.
Hartowanie organizmu, zarówno u dzieci, jak i dorosłych, to proces, który wymaga stopniowego i systematycznego podejścia. Zimne kąpiele, naprzemienne prysznice, sauna czy morsowanie mogą znacznie poprawić odporność i przygotować ciało na zmienne warunki atmosferyczne.
Przypisy:
[1] Effect of a Single Finnish Sauna Session on White Blood Cell Profile and Cortisol Levels in Athletes and Non-Athletes, Wanda Pilch, Ilona Pokora, Zbigniew Szyguła, Tomasz Pałka, Paweł Pilch, Tomasz Cisoń, Lesław Malik, Szczepan Wiecha, National Library of Medicine, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3916915/
[2] Improved antioxidative protection in winter swimmers, W G Siems, R Brenke, O Sommerburg, T Grune, PubMed, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10396606/
[3] The effects of cold exposure (cold water immersion, whole- and partial- body cryostimulation) on cardiovascular and cardiac autonomic control responses in healthy individuals: A systematic review, meta-analysis and meta-regression, Hela Jdidi, Benoit Dugué, Claire de Bisschop, Olivier Dupuy, Wafa Douzi, ScienceDirect, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0306456524000755
